Najnowsze badania naukowe dostarczają istotnych informacji na temat zastosowania propranololu, leku z grupy beta-blokerów, w leczeniu ciężkiej i przewlekłej agresji u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). Propranolol, choć znany głównie z zastosowania w kardiologii, zdobywa coraz większe uznanie w leczeniu trudnych do opanowania zachowań, takich jak agresja i samookaleczenia, które są częstym problemem u osób z ASD.
Znaczenie badania i cel jego przeprowadzenia
Pomimo stosowania interwencji behawioralnych i leków psychotropowych, wiele osób z ASD wykazuje agresję oporną na standardowe leczenie. Propranolol, choć stosowany anegdotycznie, nie był dotychczas szeroko badany w kontekście ASD. Obawy dotyczące potencjalnych skutków ubocznych, zwłaszcza kardiologicznych, ograniczały jego zastosowanie. Celem badania było wykazanie skuteczności i bezpieczeństwa wysokich dawek propranololu w leczeniu agresji oraz zbadanie możliwości przeprowadzania wizyt badawczych za pomocą telemedycyny.
Metodyka badania
Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem randomizowanego, podwójnie ślepego, kontrolowanego placebo, krzyżowego projektu. Uczestnicy byli poddawani stopniowej titracji dawki propranololu, aż do uzyskania odpowiedzi terapeutycznej lub osiągnięcia dawki 200 mg trzy razy dziennie. Badanie obejmowało sześciu uczestników w wieku od 12 do 19 lat. Oceny skuteczności dokonano za pomocą Skali Globalnego Wrażenia Klinicznego Poprawy (CGI-I) oraz Skali Irytacji Listy Zachowań Aberrantnych (ABC-C/I).
Bezpieczeństwo kardiologiczne
Monitorowano ciśnienie krwi oraz przeprowadzano badania Holtera, aby zapewnić bezpieczeństwo kardiologiczne uczestników. Średnie ciśnienie krwi wynosiło 122/68 mmHg podczas fazy placebo i 109/72 mmHg podczas fazy propranololu, a wyniki badań Holtera były niezmienne.
Wyniki badania
Skuteczność propranololu
Badanie wykazało, że podczas fazy propranololu nastąpiła 50% redukcja objawów w skali CGI-I oraz 37% redukcja w skali ABC-C/I w porównaniu z placebo. Rozmiary efektu były duże, co wskazuje na znaczącą poprawę zachowań agresywnych. Pomimo braku statystycznie istotnej różnicy, opisy analityczne wykazały istotne różnice między fazami placebo i propranololu.
Tolerancja i efekty uboczne
Podczas badania zgłoszono dwa działania niepożądane w grupie propranololu: przejściową letargię i luźne stolce, które nie były związane z lekiem. Ogólnie, propranolol był dobrze tolerowany przez uczestników, a badania kardiologiczne nie wykazały istotnych problemów.
Dyskusja nad wynikami badania
Wyniki badania sugerują, że propranolol może być skuteczną opcją w leczeniu agresji u osób z ASD. Efekty obserwowane w badaniu były porównywalne z wynikami wcześniejszych badań dotyczących stosowania innych leków, takich jak risperidon. Badanie potwierdziło także możliwość przeprowadzania wizyt badawczych za pomocą telemedycyny, co jest istotne dla populacji pacjentów z ASD, dla których tradycyjne wizyty mogą być uciążliwe.
Ograniczenia badania i przyszłe kierunki badań
Badanie miało charakter pilotażowy z niewielką grupą uczestników, co ogranicza możliwość generalizacji wyników. Niemniej jednak, jego wyniki stanowią podstawę do przeprowadzenia większych badań klinicznych. W przyszłości warto zbadać potencjalne korzyści płynące z połączenia leczenia farmakologicznego z interwencjami behawioralnymi.
Podsumowanie
Badanie dostarcza cennych danych na temat zastosowania propranololu w leczeniu trudnych zachowań u osób z ASD. Wysokie dawki propranololu mogą stanowić skuteczną i bezpieczną opcję terapeutyczną, jednak konieczne są dalsze badania na większą skalę, aby potwierdzić te wstępne wyniki i lepiej zrozumieć mechanizmy działania leku.
Bibliografia
London Eric B., Zimmerman-Bier Barbie L., Yoo J. Helen and Gaffney Joseph W.. High-Dose Propranolol for Severe and Chronic Aggression in Autism Spectrum Disorder. Journal of Clinical Psychopharmacology 2024, 44(5), 462-467. DOI: https://doi.org/10.1097/JCP.0000000000001895.
